Na pierwszy rzut oka pracoholik i entuzjasta pracy mogą wyglądać podobnie – zaangażowani, ambitni, efektywni. Różnica tkwi jednak w motywacji i przeżywaniu pracy. Entuzjasta potrafi odłączyć się od zawodowych obowiązków, umie cieszyć się czasem wolnym i akceptować porażki bez potrzeby ciągłego „odrabiania” ich kolejnym sukcesem.

Pracoholik zaś ucieka w pracę w momentach stresu, niepowodzenia czy trudnych emocji. Dla niego praca to nie tylko działanie, ale także sposób na zapełnienie wewnętrznej pustki i podbudowanie kruchego poczucia własnej wartości. W chwilach zawodowej ekscytacji może
doświadczać wręcz euforii i poczucia wszechmocy, które jednak szybko ustępują miejsca lękowi i wyczerpaniu.

Pracoholika można często rozpoznać po jego stylu funkcjonowania i typie osobowości – zwykle to osoby obsesyjno- kompulsyjne lub narcystyczne. Wyróżniają się perfekcjonizmem, silnym lękiem przed porażką i trudnością w nawiązywaniu bliskich relacji.

Podobnie jak inne uzależnienia, pracoholizm rozwija się etapami. Każdy z nich niesie coraz poważniejsze konsekwencje – zarówno dla zdrowia psychicznego, jak i fizycznego.

1. FAZA WSTĘPNA
To moment, w którym praca staje się coraz ważniejsza. Osoba zaczyna poświęcać jej więcej czasu i uwagi, kosztem życia osobistego. Objawia się to:

2. FAZA KRYTYCZNA
W tym stadium pojawiają się już poważne objawy: zaburzenia snu, choroby psychosomatyczne (np. wrzody, problemy sercowe), agresja, a nawet depresja. Pojawiają się konflikty w rodzinie, poczucie osamotnienia i trudności z funkcjonowaniem w zespole. Mimo chęci ograniczenia pracy – osoba nie potrafi tego zrobić.

Źródła pracoholizmu często sięgają dzieciństwa. Niekonsekwentne wychowanie, brak stabilnych emocjonalnie relacji z opiekunami, nadmierne wymagania czy miłość uzależniona od osiągnięć – wszystko to może skutkować niskim poczuciem wartości, które w dorosłości staje się polem do rozwoju uzależnienia.

Osoby z tendencją do perfekcjonizmu, niskiej samooceny lub skłonnościami obsesyjno-kompulsyjnymi są szczególnie narażone. Praca daje im iluzoryczne poczucie kontroli i wartości, dlatego tak trudno im się od niej oderwać.

Terapia uzależnienia od pracy to złożony proces, który wymaga pracy nie tylko
nad zachowaniami, ale przede wszystkim nad emocjami. Kluczową rolę odgrywa terapia poznawczo-behawioralna, jednak w przypadku pracoholizmu ogromne znaczenie mają także techniki oparte na pracy z emocjami.

Wielu pracoholików po raz pierwszy doświadcza w relacji terapeutycznej akceptacji, empatii i prawdziwego zainteresowania – co staje się fundamentem do budowania zdrowszego, bardziej zrównoważonego życia. Nauka rozpoznawania emocji, wyznaczania granic, regeneracji oraz odpoczynku to tylko część tego procesu. Celem jest odzyskanie kontroli nad życiem i przywrócenie harmonii między tym, co zawodowe, a tym, co osobiste.

Jeśli czujesz, że praca zaczyna przejmować nad Tobą kontrolę, to już pierwszy sygnał, by się zatrzymać i spojrzeć na siebie z troską. Każdy zasługuje na życie, w którym jest miejsce na oddech, relacje i własny dobrostan.